Tussenruimte
Voor mij is de tussenruimte de ruimte tussen de systeemwereld en de leefwereld. De systeemwereld als in instanties vanuit de publieke sector, semipublieke sector. Ik denk dan aan Gemeenten, Provincies, Rijksoverheid, Woningbouwverenigingen, Waterschappen en zoveel meer. Ik laat de private marktsector hierbij buiten beschouwing, maar ook zij spelen een rol in de systeemwereld. De leefwereld is de wereld van ons, gewone mensen. Dus ook de ‘bottum-up’ bewegingen van mensen in wijken die samen actief zijn in de zogenaamde bewoners initiatieven. Al deze mensen vormen een groot netwerkend Nederland.
Er is, zoals ik het zie, een enorme kloof tussen die leefwereld en systeemwereld. En die kloof ben ik de tussenruimte gaan noemen. Een plek waarin ruimte is om elkaar te vinden. Waar ruimte is om te experimenteren. Waar systeemwereld en leefwereld mensen samen de dingen anders kunnen doen. In die kloof zijn we op zoek naar nieuwe samenwerkingsvormen. En het opstellen van een gezamenlijke nieuwe agenda. In deze blog wil ik je meenemen in diverse visies op deze tussenruimte en hoe daar gebruik van te maken.
De tussenruimte van Geert Teisman
Ik dacht dat ik de term ‘de tussenruimte’ zelf had bedacht, echter Prof. Dr. Geert Teisman was me voor. Teisman zegt dat we behoefte hebben aan een nieuwe, nog niet helemaal gedetermineerde bestuurlijke ruimte. Er is volgens hem een spanning tussen de ‘oude’ overheid en de ‘nieuwe’
samenleving, die voelt dat die oude vorm niet langer werkt. En dus zoeken we naar nieuwe vormen, nieuwe rollen én naar nieuwe vormen van verantwoording en verantwoordelijkheid. Daarnaast zoeken we naar meer wendbaarheid, naar meer denken in netwerken en ketens. Teisman geeft aan dat onze overheid nu werkt in een dubbele realiteit: Enerzijds is de eigen organisatie nog volledig gericht op het politieke centrum en de politieke bestuurlijke top. Anderzijds laten alle vraagstukken die er écht toe doen (klimaat, energie en zorg) zich niet meer ‘vangen’ in één organisatievorm of één bestuurlijke laag.
Er is, volgens Teisman, een vorm van ‘tussenruimte’ nodig waarin je samen afspraken maakt die betekenisvol zijn. In die tussenruimte vormt zich dan een opgave, een ‘hogere’ agenda. Er ontstaan combinaties van organisaties en bewegingen over de grenzen heen. Dat kan alleen als je je eigen agenda niet meer vooropstelt. Als alle partijen in de tussenruimte kunnen aangeven binnen welke kaders en randvoorwaarden, én met de nodige energie, zij zich aan de nieuwe gezamenlijke opgave kunnen verbinden.
De tussenruimte van Consent+
Het committeren aan de gezamenlijk opgave brengt ook mee samen opnieuw kijken hoe je je besluitvorming op een inclusieve manier kunt laten plaatsvinden. Bij Pentascope gebruiken we de methode van Consent+, welke ook goed toepasbaar is in besluitvorming in de tussenruimte. In het kort komt die methode erop neer dat besluiten daarin gebaseerd zijn op vertrouwen, waarbij je op elkaar kunt bouwen. Iemand komt met een voorstel, en we vertrouwen erop dat er goed over nagedacht is. Alleen als je echt, écht een onoverkomelijk groot bezwaar hebt, of als je echt, écht een onmisbare mooie verrijking hebt, dan zeg je dat. Vanuit dat vertrouwen ontstaat ruimte.
De tussenruimte van de Dichter des Vaderlands
Ook Marli Huijer, destijds Dichter des Vaderlands, richtte zich in 2015 op de publieke ruimte als tussenruimte. Als Denker des Vaderlands wilde zij kijken of zij de stemmen van anderen, die op een minder goed hoorbare positie zitten dan zij, kon laten klinken. Zij pleitte voor vrijmoedig spreken inde publieke ruimte. Een sfeer van vertrouwen helpt hier natuurlijk bij.
De tussenruimte van Ma.ak020
Ik werk graag in de ‘tussenruimte’. Dat doe ik nu bijvoorbeeld voor de Gemeente Amsterdam in Ma.ak020, het maatschappelijk akkoord, vastgesteld eind 2019. Daarin hebben de Gemeente, Kennisinstellingen, Markt, MKB en burgers van Amsterdam samen afgesproken om de knersende
kwesties van de stad samen in de ‘tussenruimte’ aan te pakken in de Ma.akbank. Een knersende kwestie van deze tijd is bijvoorbeeld dat er 17 Windturbines in Amsterdam gebouwd moeten worden en daar is heel veel weerstand tegen. Vanuit de tussenruimte vertrouwen kweken tussen voormalig tegengestelde partijen. En daarin levert deze Maakbank-methode vruchtbare resultaten en oplossingen die voor iedereen goed werken. Samen doen, en al doende leren hoe knersende kwesties moeten worden aangepakt. Met als gewenst resultaat: meer zeggenschap en
eigenaarschap, en minder knersende kwesties.
De tussenruimte in de natuur
In de natuur komen we de tussenruimte als plek en als ruimte tegen, voordat de beweging komt. Ik denk daarbij aan de rups die een vlinder wordt. Voordat de vlinder zich laat zien, wordt er in de vloeibare tussenruimte van de cocon al het voorbereidende werk gedaan.
Tot slot de tussenruimte van de zomer
De zomer, zo nu ook weer deze zomer, is natuurlijk ook een tussenruimte voor bijna iedereen. Een tijd van uitrusten, overdenken en genieten. Loslaten wat niet meer werkt en de toekomst omarmen. Ik wens je een geweldige zonnige zomerse tussenruimte toe de komende tijd!
Tweets
De zomer, de tussenruimte tussen dat wat was en wat nog komen wil. Laat los wat niet meer werkt en kijk vooruit en omarm de toekomst alvast. Meer weten over de tussenruimte lees mijn blog hierover.
Wist u dat de cocon van de rups helemaal vloeibaar is van binnen. Voordat de vlinder zich laat zien, wordt er in de vloeibare tussenruimte van de cocon al het voorbereidende werk gedaan. Meer weten over de tussenruimte op allerlei andere plekken lees mijn blog hierover.
Wij werken graag in de tussenruimte. Een plek waar we zoeken, experimenteren en elkaars taal leren kennen. Maar vooral ook waar we met elkaar afspreken dat we onze gezamenlijke opgave zullen aanpakken, binnen de kaders en afgesproken randvoorwaarden, én met veel energie en veel samen. Lees meer hierover in mijn blog over de kloof tussen systeem en leefwereld.
We zoeken naar nieuwe vormen, nieuwe rollen én naar nieuwe vormen van verantwoording en verantwoordelijkheid. Daarnaast zoeken we naar meer wendbaarheid, naar meer denken in netwerken en ketens. Dat doen we in de tussenruimte, lees hier meer over in mijn blog.